 |
|
| Türk edebiyatının usta ismi Rıfat Ilgaz ölümünün 15. yılında doğum yeri olan Cide'de düzenlenecek etkinliklerle anılacak... |
|
 |
|
| Rıfat Ilgaz, “...Cide, doğduğum eşsiz, benzersiz memleket… Ne iyi etmiş de anam beni bu cana yakın memlekette doğurmuş!.. Her şeyimi yitirdiğim günlerde Cide’nin belleğimin duvarlarına yansıyan görünümü ile dirilir, yaşama gücümü tazelerdim...” der “Sarıyazma” adlı romanında... Ilgaz sadece “Sarıyazma”da değil daha pek çok yapıtında doğduğu toprakları ve insanlarını anlatır; “
Karadeniz’in
Kıyıcığında”, “Halime
Kaptan”, “Yıldız
Karaye” , “
Kum dan Betona”, “Bacaksız Tatil
Köyünde”... Ünü kendisini bile geçen “Hababam Sınıfı”da
Kastamonu Muallim Mektebi anılarıdır. |
|
RIFAT ILGAZ VE CİDE
Rıfat Ilgaz, “...Cide, doğduğum eşsiz, benzersiz memleket… Ne iyi etmiş de anam beni bu cana yakın memlekette doğurmuş!.. Her şeyimi yitirdiğim günlerde Cide’nin belleğimin duvarlarına yansıyan görünümü ile dirilir, yaşama gücümü tazelerdim...” der “Sarıyazma” adlı romanında... Ilgaz sadece “Sarıyazma”da değil daha pek çok yapıtında doğduğu toprakları ve insanlarını anlatır; “
Karadeniz’in
Kıyıcığında”, “Halime
Kaptan”, “Yıldız
Karaye” , “
Kum dan Betona”, “Bacaksız Tatil
Köyünde”... Ünü kendisini bile geçen “Hababam Sınıfı”da
Kastamonu Muallim Mektebi anılarıdır.
Rıfat Ilgaz’ ın sanat anlayışının şekillenmesinde, Cide’de yaşadığı ve tanık olduğu olayların da rolü büyüktür.
“...Halkı, köylüyü, kıtı kıtına yaşayan insanları burada tanıdım. Çocukluğumun öyle duyarlı yılları oldu ki onlara uymak için gününe göre ayağımdan pabuçları çıkarıp yalınayak gezdim. Gününe göre özenti de olsa, okul arkadaşlarımın çoğunluğuna uyarak çarık geçirdim ayaklarıma.
K öylü kadınlarının hâlâ bugün bile üstlerinden atmadıkları sarıyazmayı, önlüğü, kırmızı paçalığı giydiririm, gözümün önüne getirdiğim
tüm köylü kadınlarına... Belleğim onların ayrıntılarıyla dolu, imgelerim onların görünümleriyle beslenip gelişir...”
“Sarıyazma”,
Rıfat Ilgaz’ ın hem otobiyografik romanının adı, hem de Cideli kadınların vazgeçemediği bir aksesuarı...
Rıfat Ilgaz, “...Başlarında, bellerine kadar sarkan sarıyazmalar, allı morlu önlükler, kırmızı paçalıklar, tertemiz yepyeniydi...” dediği Cideli kadınları “Sarıyazmalı” şiirinde konuk ediyor:
(...)
Avucu kınalı, gözü sürmeli,
Tabanı nasırlı, eli kazmalı
Kara toprak ellerinde un ufak...
Ellerinde bir tek tohum
Dolu dolu, sarı sarı bir başak!
Al paçalıklı sırtı küfeli,
Başı çifte çifte sarı yazmalı
Siler gibi alın terini çevrene
Bu kara yazıyı alnından silip
Kendi öz yazını, kendin yazmalı!
(...)
Rıfat Ilgaz 1970 ’li yılların sonunda çocukluğunun geçtiği Cide’sine yerleşir.
“Cide’nin Geri
K almışlığı” konusunda yapılan bir etkinliğe davet edilir. Gençlerin de ilgi gösterdiği söyleşide Cide’nin genç kaymakamı Sudi
Bey, Cide ’nin geri kalmışlığının nedenlerini açık açık anlatır:
“Altyapı kuruluşları olmadan bir memleket nasıl kalkınabilir...”
“Yol daha yeni yapılmış, liman kuruluş halinde...”
Daha çözülmesi gereken pek çok sorundan bahseder genç kaymakam. Söz
Rıfat Ilgaz’ a geldiğinde; “...Üretim olmadan kalkınma olmayacağını anlatırken ileride burası turistik bir kent olunca gelenlere memleketimiz ürünlerinden neler satabileceğimizi, her şeyini dışardan getirmek zorunda kalan gelenlerin, ne bırakacağını sordum. Hani, nerde dedim, yağ, yumurta, süt, peynir, et, balık gibi ürünler, kendimize yetiyor mu ki satalım...” der. Ancak söylemediği tek bir şey vardır: “...Söyledim geri kalmışlık nedenlerini ama, memleketin üretim düzenini değiştirmekle çözümlenebileceğini söyleyemedim...”
Cide ve halkının kendisine çok şey verdiğini her zaman gururla söyleyen Ilgaz onlar için
bir şeyler yapmaya kararlıdır...
Rıfat Ilgaz çevreden gelen tepkilere rağmen Cide’nin sorunlarını ele alan oyunlar yazar. Özellikle “Uzun Eşek” adlı oyunu geçimlerini halkı sömürerek sağlayanların çok tepkisini çeker... “Uzun Eşek” adlı oyununda yol istemeyenlerin, liman istemeyenlerin gerçek amaçları sergilenmektedir. “Yol istemeyenlerin, hastalanınca yolsuzluk yüzünden doktora, hastaneye ulaşamamasıyla, liman istemeyenlerin motorlarının kıyıda parçalanmasıyla sonuçlanıyordu sergilediğimiz oyun.” diye anlatır “Uzun Eşek” adlı oyununu Ilgaz...
Rıfat Ilgaz’ ın kaleme aldığı “Türk Çocukları, Türk Çocukları” adlı oyunu da öğrenciler tarafından başarıyla sahnelenir. Bu başarıyı, Çatalzeytin Festivali’nde birincilik ödülünü alarak perçinlemişlerdi; Cide’nin geleceği, umudu olan küçük öğrenciler... Öğrencilerle birlikte çekilen bir fotoğrafta gözleri ışıl ışıl parlamaktadır Ilgaz’ın da...
“...Geri kalmışlığın suçlularını değil, nedenlerini arayıp bulmak için didiniyorlardı...” dediği Cideli gençler
Rıfat Ilgaz’ ı umutlandırıyordu, heyecanlandırıyordu. Bu gençler Cide’nin geleceğiydi. Düşündüklerinin, onların çabasıyla filizlenmeye başlayacağına inanıyordu.
12 Eylül olayları nedeniyle Cideli aydınlarla birlikte tutuklanıp
K astamonu Et ve Balık
K urumu mezbahasına kapatılıncaya kadar çalışmalarına devam etti:
.
Cide Lisesi müdürü
Zekeriya
K aya ile işbirliği yaparak Cide folklorundan öğrencilerine yaptırdıkları derlemeleri Sarı Yazma gösterilerine dönüştürdü.
.Oyunlar yazdı
.Zamanın Enerji ve Tabii
K aynaklar Bakanına Pelit Ovası’ndan çıkarılan kömürlerden numune yollayarak; limana kömür boşaltma tesisinin yapılmasına önayak olur.
.Cidelinin bir zamanlar geçim kaynağı olan, Cide bezi üretimini canlandırmak için Ziraat Bankası’na kredi başvurusunda bulundu. Tavan aralarına kaldırılan, dokuma tezgahlarının çalışır hale gelmesi için çalıştı..
.Cideli balıkçıların kooperatifleşmesi için çalışmaları başlattı.
.Cide’deki defne yaprağının değerlendirilmesi için de girişimde bulunmuş... Hatta “
K um dan Betona”nın kahramanı Mühendis Nejat, Defne Yaprağı İşleme Tesisleri yapmıştır.
İlk ürün alınmış, fakat sonraları çeşitli nedenlerden dolayı işletilememiştir.
.Cide motorlu taşıyıcılar kooperatifinin kurulmasına da öncülük etti.
Rıfat Ilgaz, Cide’nin kalkınması, halkının yoksulluktan kurtulması için onlarla birlikte mücadele etti. 10. Cide
Rıfat Ilgaz Sarıyazma
K ültür ve Sanat Festivali sırasında sohbet ettiğimiz
Ali Osman Tuğtepe bize şunları söylemişti: “Turizmin burayı çok çabuk kalkındıracağını ta o zamanlar görmüştü.
Rıfat Ilgaz balıkçılığı , turizmi teşvik etti, ileriyi de gördü. Memleketin gözünü açtı...”
Ali Osman Tuğtepe ,
Rıfat Ilgaz’ ın teşvikleriyle Cide’nin ilk balıkçı motorlarından birini aldığını da gururla ifade ediyordu. Tuğtepe şu anda Cide’nin ilk restaurant ve otellerinden birini işletiyor..
Halkını çok seven Ilgaz’ı hemşerileri de bağırlarına basmışlardır.
K astamonu’daki “T.C.
Rıfat Ilgaz
K ültür Merkezi”, “
Rıfat Ilgaz Sokak ” Cide’deki “
Rıfat Ilgaz Caddesi ”, “
Rıfat Ilgaz Çocuk Bahçesi”, bu sevginin bir ispatı değil de nedir?
Rıfat Ilgaz’ ı çok seven dostlarından biri de
Süleyman Salcı ’dır.
Birbirlerini çok severlerdi. Bu öyle bir sevgiydi ki;
Süleyman Salcı torununa,
Rıfat Ilgaz adını veriyordu.
Ali
K esim tarafından çıkarılan Yeni
Cide Postası ise yıllardır
Rıfat Ilgaz’ ın fotoğrafını logo olarak kullanıyor.
Sevenleri,
Rıfat Ilgaz’ ı ölümünün 2. yılından başlayarak düzenlediği Cide
Rıfat Ilgaz Sarıyazma
K ültür ve Sanat Festivali ile anıyor.
Rıfat Ilgaz’ ın 1911 yılında dünyaya geldiği ev
Cide Belediyesi tarafından aslına uygun olarak yeniden yapıldı. Cide Belediye Başkanı Nejdet
Demir ve Rıfat Ilgaz ’ın dostlarının desteğiyle yapılan evde
Rıfat Ilgaz’ ın özel eşyaları, yatağı, kitaplığı, kitapları, fotoğrafları, bugüne kadar hakkında yazılan yazılar sergilenecek.
Cide
K aymakamı
Mustafa Ayhan, Rıfat Ilgaz adını taşıyan, öğrencilerden oluşan bir koronun da kurulmasına öncülük etti. CİTOM (Cide Toplum Merkezi) Halk Eğitim Merkezindeki salona
Rıfat Ilgaz adı verildi. Yine aynı birimde kütüphane, spor salonu, oyun salonları ve
internet merkezi oluşturularak Cidelilerin hizmetine sunuldu. Gideros’ta bulunan turistik tesislere ulaşımın kolaylaşmasını sağlayan yolun yapımını da sağladı.
Cide’nin gelişimine sürekli katkıda bulunan kaymakamımız
Mustafa Ayhan, belediye başkanımız Nejdet
Demir ve
K astamonu Üniversitesi rektörümüz Prof. Dr. Bahri Gökçebay Cide’de açılacak olan Cide
Rıfat Ilgaz Meslek Yüksek Okulu’nun 2008–2009 öğretim yılında eğitime başlaması için gereken çalışmaları da tamamladılar.
Nasıl Gidilir?
İstanbul’dan sabah ve akşam olmak üzere günde iki kez Cide’ye otobüs seferi var. Esenler Otogarı ve Harem’den kalkan otobüslerle Cide’ye Düzce-Zonguldak-Bartın-Amasra yoluyla rahatlıkla gidebilirsiniz. İstanbul’dan Cide’ye otobüsle yolculuk yaklaşık 8 saat sürüyor.
Bartın, Devrek, Bolu hattından İstanbul’a 513 km, Amasra, Bartın, Gerede hattından ve
K astamonu, Çankırı hattından Ankara’ya ulaşılıyor. Ankara ya olan uzaklık 330 km dir.
Ne Yenir?
Cide mutfağında mancar (kara lahana) önemli bir yere sahip. Neredeyse her türlü yemeği yapılıyor mancarın; mancar çorbası, yoğurtlu mancar dolması, deli dolma, kuyruklu dolma, sulu mancar, mancar kavurması, mancar turşusu…
Aynı şekilde mısır ve mısır unundan da çorbasından tatlısına, her türlü yemekler yapılıyor. Mantar çeşitleri de mevsimine göre oldukça bol bulunur. Cide’de mantardan da kavurmasından böreğine leziz yiyecekler hazırlanır.
Mevsimine göre ısbıt’tan kavurma ve böreği Cideye özgüdür. En önemli sebzelerden şifa kaynağı dikenucu yeşil sarımsak ve yeşil soğan ile ayrıcada yumurta ilaveli kavurması lezzetlidir.
K ıvrım, lokma, kabak tatlısı, kocakarı gerdanı, mısır unundan yapılan pekmezli ve sütlü malak gibi tatlıları da yemeyi ihmal etmeyin. Tatlılara ilave olarak kestane kompostosu ve kaymaklı armut tatlısı olmazsa olmaz tatlılardandır.
Ayrıca bir sahil kasabası olan Cide’de balık önemli yer tutmaktadır.
K alkan, barbunya, lüfer, palamut, istavrit ve diğerleri mısır unu ile pişirilmesi Cide mutfağında önemli yer tutar.
FESTİVAL PROĞRAMI
11 TEMMUZ 2008 CUMA
14.30 Atatürk Anıtına Çelenk
K onulması
İstiklal Marşı – Saygı Duruşu – Protokol
K onuşmaları – Halk Oyunları Gösterisi
15.30 Festival Yürüyüşü
(Belediye Anıtı Önünden,
Rıfat Ilgaz
K ültür ve Sanat Evine)
16.00
Rıfat Ilgaz
K ültür ve Sanat Evinin Gezilmesi
16:30 Panel
Haluk Işık :
Rıfat Ilgaz’ ın Tiyatrosu
Niyazi Yaşar:
Rıfat Ilgaz’ ın Şiiri ve Anılar
Yer: Citom
Rıfat Ilgaz Toplantı Salonu
18.00 –Cide Fotoğrafları Sergisi-
K okteyl
Hazırlayanlar: Recai Yılmaz-Uğur Gürsoy
Yer: Turizm Uygulama Oteli
20.30
K onser
Sarıyazma
Folklor Ekibi
Rıfat Ilgaz
K orosu
Muazzez Ersoy
K onseri
Havai Fişek Gösterisi
Yer. Şehir Stadı
12 TEMMUZ 2008 CUMARTESİ
12.30 Cide Yemekleri İkramı
Yer: A. Suade Doğramacı Sosyal Yardımlaşma ve
K ültür Evi
(Cumhuriyet Mahallesi)
13.15
Rıfat Ilgaz
K itaplığının Açılışı
Rıfat Ilgaz
K ültür ve
Sanat Evi
14:00 Söyleşi
K onuşmacı: Prof. Dr. Bahri Gökçebay
(
K astamonu Üniversitesi Rektörü)
Cide’nin
K ültür el ve Eğitim Yönünden Geleceği
Yer: Citom
Rıfat Ilgaz Toplantı Salonu
15.00 Söyleşi: Türkçe ve
Rıfat Ilgaz
Konuşmacı: Feyza Hepçilingirler
Yer: Citom Rıfat Ilgaz Toplantı Salonu
16.15 Panel
Öner Yağcı: ‘Aydın’ Rıfat Ilgaz
A. Kadir Budak: Rıfat Ilgaz’ın Türk şiirindeki Yeri
Yer: Citom Rıfat Ilgaz Toplantı Salonu
- 30 Deniz Şenlikleri
Yer. Limaniçi
20.00Gençlik Şöleni
Umut Kurt (Hatırla Sevgili ve Düğün Şarkısı dizilerinin oyuncusu)
Grup Aralık-
Görkem Erkan
Yer. Cide Plajı
13 TEMMUZ 2008 PAZAR
09.30 Cide ve Çevre Köylere Gezi Turları
(Kanyon, şelale ve mağaralar)
Cide Çevre ve Turizm Derneği ve Cide Atatürkçü Düşünce Derneği öncülüğünde
İletişim için: Kadir İNCESU (0212 528 71 40 – 0543 803 17 11)
|
